Siriri

Mbï mä tënë tî SÎRÎRÎ na ndembë sô mbï ngbâ lânî walembë tî Tyêki na Farânzi. Na âla sô aleke tî lokôto âtatärä tî lê, ë yeke gbû li tî ë na lêgë tî to hîo na âzo tî yüngö-nî âsandûku sô asï mêkê na âtatërä tî lê sô a sukûla nî sï a lekere nî awe sô. Farânzi sô ayeke na gbâ tî ngbêre gbê na Ködörösêse tî Bêafrîka atua töngana nzönî mbätänä tî fö daä.

Tângo ahön mîngi awe sï ë gä tî hînga sô sï ayeke fadë kwê nzönî pëpe. Me ë bâa sô sï âmbûki tî ë agä tî hînga atene âyê sô ayeke sï na ndö tî âmbênî nyamäsêse ndê andû bê tî âwaködörö tî Tyêki bîanî. Sô sï âmôlengê tî âdambëtï tî Tyêki atï na bê tî âla kwê na yâ tî âpialö nî sô apîka bê tî âzo mîngi. Sï ngâ mbï bâa na lê tî mbï sô SÎRÎRÎ akîi gbagbara na pöpö tî âzo sô alîngbi fadë tî wara terê pëpe sï âla wara terê na Pötö.

Bê tî mbï anzere sô SÎRÏRÎ asâra lâsô mbênî mbëtï-gerêpa ndâli tî âkêtê âmôlengê, sï mbï ngâ mbï zîa mabôko daä. Sô mbï yeke nyîmbâ tî Lïngö tî lëngö-kua, mbï lîngbi tî bâa na taâ lê tî mbï sô sï kêtê kêtê yê alîngbi awe tîtene âyê tî nzönî abâa gîgî. Töngasô ângôbo tî fängö-yê tî Jan Amos Comenius asâra ngyâ bîanî na marä tî nzorôko kwê. Ka sô sï gîgî na Bêafrîka asï sïngö na ânzorôko sô!

Mbï lîngbi tî sâra kua na ngembökua tî SÎRÎrÏ ngbanga tî âyê mîngi. Kôzo nî, âla lîngbi tî mä yâ tî sêdutï ndâli ti sô âla hînga sêndo tî ködörö nî alï. Âla hînga lâwa sï âla lîngbi tî sâra nie. Särängö-yê na kodë. Särängô-yê na boro nî. Wüngö tî âmolongö tî kua sô SÎRÎRÎ ayeke daä. Ngangü tî lo tî doroko âbezöa nî. Ë kwê ë wara töngana matabïsi yê sô ayeke kötä mosoro tî ködörö tî Afrîka tî benî sô, sô ayeke kötä ngbôndo yê tî ndögîgî : hëngö-ngyâ tî singîla.

Ayeke kambagä tî âKödörö tî kötä mosoro tî mû mabôko na âhalëzo tî âködörö tî kötä yërë. Sô ngû ahön balë-ûse awe na pekô tî lusu leswa, fôko âzo adä bê tî âla na sô sï Ködörösêse tî Tyêki ayeke na mbâgë tî ndögîgî sô ayeke na mosoro mîngi ahön mbâ. Mbï mû singîla mîngi na âzo sô kwê lê tî âla azî na ndö nî. Bê tî mbï anzere sô âkündü ayeke mû mabôko mîngi alîngbi na ngangü tî âla tî mayngö âködörö-yërë. SÎRÎRÎ sô ayeke sâra kua na Bêafrîka ayeke taâ bîanî mbênî mbâ tî âkündü sô.

Anzere na mbï mîngi sô sï âla yeke sâra kua na mbênî kündü sô ayeke na ndo nî kâ sï ayeke mû na âla lêgë tî doroko âbêtaâ bezöa tî âzo nî. Lo yeke töngana mbênî kpëngbä walombë pëpe, sô sï lô sï gbâgbru mbênî lâ, alekere mbênî pâsi ôko sï âhön ahön bîanî sô, pëpe.  Sêlombë tî SÎRÎRÎ ayeke sô lo kânga bê tî sâra kua sô lo gbû li da mbîrîmbîrî tîtene anînga ayo. Mbï zêngba mimîi bê na âla kwê Mbï ne âla mîngi, mbï tunge âla.   

Särängö mbênî yê ndâli tî âködörö-yërë ― ködörö sô angbâ tî mâi, tî tene tënë nî na nzönî porosö ― ayeke mbênî kpëngbä yê mîngi sô afa atene tângo sô ë yeke daä sô amâi bîanî na yâ tî porosö tî sêdutï. Afa dandara gböngö-terê “mobimba” sô ayeke yê tî terê tî tângo tî ë tî fadësô, afa ngâ mosoro tî ë lêgë-ôko sô ayeke hônde âbema nî sô sï, asï na fadësô, ë yê tî bâa pëpe sô. Tî âködörö “bogoma” nî — tî mbîmbîrî nî na Afrîka, — ayeke mû na âla mabôko torôrô, atâa sô ayeke gï kêtê mbâgë nî. Tî mbï, yê sô ayeke kötä ahön kwê ayeke nzara tî müngö-mabôko nî-mvenî, bängö pâsi tî mbâ tî mo zo, sô ayeke kötä yê ahön âtënë tî könömï kwê. Kötä tënë nî kwê angbâ gï hïngängö yërë tî zo : ayeke gï na bängö-nî, lê na lê, sï ë âWapötö, sô gîgî abuba ë awe sô, ë lîngbi tî zîa tî toto terê tî ë töngana âmôlengê  sô abâa gï nzönî tî kêtê terê tî âla,  sï ë lîngbi tî  kîri na “âkpälë” tî ë na mbîmbîrî mbäli tî âla, sï fadë ë wara lêgë tî ë na yâ tî gîgî tî kpêne sô ë yeke daä fadësô sô.

Zo agä zo na dütïngö yamba wala na hündängö-yê na ngangü pëpe, me gï töngana lo yêda tî yôo kûngbâ sô ayeke na lo tî yöngö-nî. “Müngö-mabôko tëtî mayngö-ndo” sô sï âLetäa ayeke mû na âködörö-yërë na âwayërë ayeke du na ndâ nî pëpe sî töngana ague ôko pëpe na nzara tî mbâ tî mo zo sô apûsu mo tî hînga lo sï mo edêe lo. Ayeke gï sêngê söngö-li kîrîkiri wala kambagä tî mbänä pëpe, me ayeke taâ pendere päsä sô zo ôko ôko alîngbi tî wara tî bï terê tî lo na yâ tî kua sô. Töngana sô André Gide asû atene sô: “Zo awara ngyâ na bê ndâli tî sô lo yeke yamba pëpe, me ndâli tî sô lo yêda na kambagä tî lo”.

Na âkêtê kâmba tî tënë sô, mbï yê tî tunge ngbôndo kua tî ONG SÎRÎRÎ, tî dä bê tî ë, ë sô ë kûi nzara pëpe sô, na kambagä tî ë na mbâgë tî âla sô ayeke kûi ânde nzara töngana ë mû na âla mabôko pëpe. Mbï hînga taâ nzönî âwadöngbïngö âkua sô, nî laâ mbï mä bê na ngbôndo kua tî âla. Âla sâra sï ndögîgî agä ngâ nzönî ndo kêtê na bê tî âzo, sï âla edêe ë tîtene ë yôo mbâgë tî särängö-nzönî nî na müngö mbênî yê ndâli nî.

Mawa nî laâ, na ndö tî sêse sô, gbâ tî âködörö ayeke daâ sô ayeke bâa pâsi na mbänä. Mbênî ôko tî âködörö sô, ë hînga yê mîngi na ndö nî pëpe, ayeke Ködörösêse tî Bêafrîka, mbênî ngbêre ködöröva tî Farânzi. Lo yeke mbênî ôko tî âködörö tî ndögîgî sô yërë ahön ndönî daä. Ndâmbo tî halëzo nî ahînga mbëtï pëpe. Âkua tî nganga alîngbi na ndoto tî âbezöa nî pëpe. Bê tî mbï anzere sô sï âmbenî âzo ayeke na pöpö tî ë sô ayeke na nzara tî mû mabôko na âhalëzo nî kâ sô. Âla seka ONG SÎRÎRÎ sô, ngbêreyê ngû mîngi, ayeke tunge âkpäkpä tî fängö-yê, tî sênî, na tî fängö-yäkä. Tî fa täpandë nî, âwamüngö-mabôko tî nzönî bê mîngi atunge kïngö danyîndû sï abeke tambûla tî lo. Âla fûta ngâ mbênî bêndo tî sênî na mändängö-mbëtï tî âmasëka wanganga ûse. Müngö-mabôko nî ague ndâli tî âkûne bogoma, sï pâta ôko atï na yâ tî bozö tî mbêni zo kîrîkiri pëpe. Ngbêreyê ngû 40 na yâ tî ködörö sô âzo agirisa nî kwê sô, mbênî lamisïon tî Carmes Déchaux ayeke sâra kua, sï âla gä âkpëngbä wambere tî awakuanzöbê tî ë. Mbï bâa kodë sô SÎRÎRÎ ayeke sâra kua na nî wala sô lo yeke mû mabôko na nî töngana mbênî yê sô zo alîngbi tî mä bê daä, tî bata lê na ndö nî, sï ngâ tî tunge nî atâa na yângâ atâa na müngö na lo mbênî yê. Lo fa dütïngö tî lo sân tî dema na terê tî âwayërë sô yê kwê atîa âla, sô nî sô asâra sï gîgî tî ë agä nzönî ahön.