Siriri

Bêndo tî ânyîndû Awîngi

Âmôlengê mîngi tî Bozûm, gbätä tî Bêafrîka, âbabâ na mamâ tî âla akûi na kobêla sô yorö nî ayeke daä tî savâa âla na nî pëpe, wala na yâ tî âbirä, wala ngâ na syongähözo SIDA sô âzo 6% na yâ tî gbätä nî ayeke bâa pâsi na nî. Tî nzönî nî, âkötä sëwä tî Afrîka ayeke gbû ka ânyîndû mîngi na terê tî âla, me ndâli tî sô moyëen tî âla ayeke daä pëpe, sï ngâ âmôlengê nî awü mîngi, âla lîngbi tî kipîi na âla kwê nzönî pëpe (atâa fängö-mbëtï na âla, atâa müngö na âla kôbe sô alîngbi).  Na yâ tî âBêndo tî Awîngi, ângembökua tî âwafängö-yê na âwadölïngö-zo ayeke kipîi na âmôlengê sô, ayeke mû na âla yê sô âsëwä sô abata âla alîngbi tî mû na âla pëpe. Kua nî mbîrîmbîrî ayeke sô :

• Bâa sï âmôlengê nî ayeke manda mbëtï taâ bîanî.
• Mû âla lâkwê na pekô tî likôlo.
• Tö kôbe tî âla na müngö na âla kôbe tî wâ nî.
• Mû na âla mabôko na yâ tî âmändängö-mbëtï tî âla
• Zî lêgë tî ângyâ tî ngunu na âla.
• Fa na âla gündâ tî kua tî mabôko na tî kuafûe (füngo-bongö, kpöngö-sakpä, hängö-gbânda, gänngö-këkë).
• Bâa pekô tî sênî tî âmôlengê nî.

Gündâ tî pialö nî na mayngö nî

A hûnzi tî kïngö Bêndo nî na 2007. Ngbêreyê na ngû nî sô Bêndo nî akâi kua pëpe, sï lo yeke wara ânyîndû ahön 200 na ngû ôko ôko. Âzo balë-ôko töngasô ayeke sâra kua daä (âwafängö-yê, âwakûku, âwakuafûe, âsânzêrê) ngâ na âmbênî wakua tî gîgî sô agä gängö. Âla kwê ayeke âWabêafrîka sô sï pialö nî amû na âla päsä tî wara kua na nginza tî kua sô anînga kpengü. Ngangü sô kwê ë yeke sâra ayeke tî adêe âWabêafrîka tîtene âla “lütï na ndö ti gerê tî âla-mvenî”.

Nginza sô Bêndo nî ayeke fûta na ngû ôko ôko

Tî särängö-kua tî lo tî ngû ôko Bêndo nî abezôa eröo 20.000, SÎRÎRÎ ayeke mû ndâmbo nî (50%). Ndângbâ ndâmbo nî sô, mbênî vakadanzapä tî Italïi laâ ayeke fûta nî. Kängbïngö fûta nî töngasô asâra sï pialö nî alîngbi tî nînga, atâa töngana mbênî kündü nî ôko atîa tî bata zêndo tî lo.

Na yâ tî kpongbo tî gbenî sô, ë fa ngêrë tî âkua tî Bêndo nî :

Âla yê tî mû mabôko na kusâra tî Bêndo tî ânyîndû nî?

Mû nginza sô bê tî mo ayê wala sô alîngbi taâ bîanî tî tunge mbênî môlengê ôko. Nginza sô Bêndo nî afûta ndâli tî môlengê ôko na yâ tî nze 6 asï eröo 50.